CD-cellen-immuniteit

Het onderzoek van de immuunstatus is cruciaal, vooral in gevallen van vermoedelijke virale, bacteriële of chronische infecties, evenals bij immuundeficiënties. Het analyseren van de cellulaire immuunrespons via CD3+/CD56+/CD57+ NK-cellen biedt belangrijke inzichten in de huidige gezondheidstoestand. Evenzo biedt het bepalen van de CD19+ B-lymfocyten gedetailleerd inzicht in het humorale immuunsysteem. Deze twee parameters bieden waardevolle informatie over het immuunsysteem en helpen bij de diagnose en behandeling van verschillende ziekten. Hieronder zullen de functies en de betekenis van deze cellen, evenals hun klinische relevantie, verder worden toegelicht.

Lymfocyten ontwikkelen zich vanuit voorlopercellen die zich in het beenmerg bevinden. B-cellen ontstaan uit het beenmerg en natuurlijke killercellen (NK-cellen) migreren daarvandaan direct naar de periferie. T-cellen migreren echter van het beenmerg naar de thymus, waar ze positieve en negatieve selectie ondergaan. Ze ontwikkelen zich tot naïeve T-cellen, die nog geen antigenen zijn tegengekomen, en patrouilleren tussen bloed- en lymfatische weefsels. Natuurlijke killert-cellen zijn een andere T-cellijn die in de thymus ontwikkelt en naast de T-celreceptor een receptor heeft die glycolipide-antigenen van bacteriële oorsprong herkent.

T-cellen (CD3+ lymfocyten) herkennen antigenen via hun T-celreceptor en de cofactor CD3, en induceren of reguleren de aangeboren immuunrespons. T-cellen zijn verhoogd bij virale (bijv. rubella) en bacteriële (in de herstelfase) infecties, evenals bij schimmelinfecties (bijv. Pneumocystis, Candida), tyfus, T-cel leukemie en lymfomen, en bij rokers. Verminderde T-cellen worden aangetroffen bij aangeboren (DiGeorge-syndroom, SCID, Wiskott-Aldrich-syndroom, Ataxia teleangiektasia/Louis-Bar-syndroom) en verworven (maligne ziekten, infectieziekten, bijv. AIDS, tuberculose) immuundeficiënties, na bestraling en medicatie met immunosuppressiva (bijv. glucocorticoïden), cytostatica of steroïden, bij chronische leveraandoeningen (bijv. levercirrose, alcoholgerelateerde en niet-alcoholgerelateerde steatohepatitis, hepatitis C), brandwonden, SLE en andere auto-immuunziekten, Cushing-syndroom, nierinsufficiëntie en ijzertekortanemie.

Rol van T-cellen (CD3+ lymfocyten) en NK-cellen (CD3-CD16+/CD56+/CD57+) in het immuunsysteem en hun klinische betekenis.

T-cellen (CD3+ lymfocyten) herkennen antigenen via hun T-celreceptor en de co-factor CD3, wat leidt tot het induceren of reguleren van cellulaire immuunreacties. Verhoogde T-cellen worden waargenomen bij virale (bijv. rubella) en bacteriële (tijdens de herstelfase) infecties, evenals bij schimmelinfecties (bijv. Pneumocystis, Candida), tyfuskoorts, T-cel leukemie en lymfomen, evenals bij rokers. Verminderde T-cellen worden aangetroffen bij aangeboren (DiGeorge-syndroom, SCID, Wiskott-Aldrich-syndroom, Ataxia telangiectasia/Louis-Bar-syndroom) en verworven (maligne ziekten, infectieziekten, bijv. AIDS, tuberculose) immuundeficiënties, na blootstelling aan bestraling en medicatie met immunosuppressiva (bijv. glucocorticoïden), cytostatica of steroïden, bij chronische leveraandoeningen (bijv. levercirrose, alcoholgerelateerde en niet-alcoholgerelateerde steatohepatitis, hepatitis C), brandwonden, SLE en andere auto-immuunziekten, Cushing-syndroom, nierinsufficiëntie en ijzertekortanemie.

Natuurlijke killercellen (NK-cellen, CD3+/CD16+/CD56+/CD57+) zijn effectorcellen van het aangeboren immuunsysteem. Ze doden tumorcellen en virus-geïnfecteerde lichaamscellen door hun apoptose te induceren. Verhoogde NK-cellen worden waargenomen bij virale infecties, mycoplasma-infecties, of na medicijn-gerelateerde immuunstimulatie, evenals bij NK-cel leukemie (zelden). Verminderde NK-cellen worden gevonden bij progressieve tumorgroei, bij rokers, tijdens fysieke inspanning en tijdens een caloriearm dieet.

CD57+ cellen, als een subset van NK-cellen, kunnen verhoogd zijn bij chronische virale infecties zoals CMV, HIV, Hepatitis C en Epstein-Barr virus.

B-lymfocyten zijn essentieel voor specifieke immuunresponsen. In dit proces controleren B-lymfocyten de door antilichamen gebaseerde afweerreactie van het lichaam.

Via immunoglobulinen (Ig) op het celoppervlak kunnen B-lymfocyten specifieke antigenen herkennen. Deze antigenen zijn eiwitten die vreemd zijn aan het lichaam.

Naast immunoglobulinen hebben B-lymfocyten andere markers op het membraanoppervlak die worden gebruikt om subtypes van B-cellen te identificeren (lymfocyt-differentiatie). De meest voorkomende oppervlaktemarkers van B-lymfocyten zijn CD19, CD20 en CD21.

Structuur en regulatie van CD19-expressie

CD19, als een 95-kDa lid van de immunoglobuline superfamilie, exclusief op B-lymfocyten tot expressie gebracht, wordt geclassificeerd als een type I transmembraan-eiwit, met een enkel transmembraandomein met een cytoplasmatische C-terminus en een extracellulaire N-terminus. CD19 is een kritische co-receptor voor de antigen-receptor van B-cellen (BCR) signaaltransductie. De oppervlaktedichtheid van CD19 wordt sterk gereguleerd gedurende de ontwikkeling en rijping van B-cellen, tot het verlies van expressie tijdens de terminale plasmacel-differentiatie. CD19-expressie in volwassen B-cellen is drie keer hoger dan die in onrijpe B-cellen, met iets hogere expressie in B1-cellen dan in B2 (conventionele B) cellen.

CD19 als marker voor de humorale immuunrespons

B-cellen (CD19-lymfocyten) zijn een subgroep van lymfocyten en kunnen kwantitatief in het bloed worden gemeten als onderdeel van leukocyt-typing (bepaling van immuunstatus). De B-cellen vervullen hun functie binnen het kader van het zogenaamde humorale immuunsysteem (productie van antilichamen).

Het belang van de CD19-marker is dat deze analyse van B-lymfocyten mogelijk maakt, die verantwoordelijk zijn voor humorale immuunresponsen.

CD19 is een van de meest betrouwbare oppervlaktebiomarkers voor B-lymfocyten; zij hebben een belangrijke rol in de normale uitbreiding en functie van de perifere B-celpool. Het draagt bij aan het behoud van de balans tussen humorale, door antigenen geïnduceerde respons en tolerantie-inductie, aangezien zelfs kleine modulaties in CD19-expressie invloed kunnen hebben op B-cel signaaldrempels en de gevoeligheid en specificiteit van B-cel-gemediëerde immuniteit drastisch kunnen beïnvloeden.

Interpretatie van CD19-waarden in de context van B-celfuncties

• Hoge aantallen absolute B-cellen CD19+ kunnen een teken zijn van algemene stimulatie van B-cellen: huidige virale infectie (EBV-vroege infectie), recente bacteriële infectie, auto-immuunziekte, lymfadenopathie.
• Lage aantallen absolute B-cellen CD19+ kunnen een teken zijn van algemene B-cel lymphocytopenie: cellulaire immuundeficiënties, stressvolle situaties, therapieën met cortison of met B-cel-depletie antilichamen. Chemotherapieën, bestralingstherapieën, infecties met pathogenen die het immuunsysteem beschadigen en hogere niveaus van mycotoxine biomarkers kunnen de oorzaak zijn van lage CD19-waarden.